NAD RZEKĄ WSPOMNIEŃ

„Bardzo długo zaglądałem
w głąb ciemną i zmąconą mojej pamięci.”

(T. Kantor)

Nasze myśli najczęściej zwrócone są ku teraźniejszości, ku temu, co czynimy w danej chwili. Bywa jednak, że kierujemy je w przeszłość oddając się wspomnieniom lub w przyszłość, gdy planujemy dni następne, albo o czymś marzymy. Niejednokrotnie jest jednak tak, jak pisał Tadeusz Kantor, że „Wspomnienie żyje na równej stopie z realnymi wydarzeniami naszego codziennego życia”. On sam uzmysłowił sobie niezwykłą rolę wspomnień na początku lat 70-tych. Jak pisze, będąc nad morzem zobaczył stary, zniszczony budynek. Gdy zajrzał do niego przez okno okazało się, że jest to stara szkoła. Zniszczone ławki przyniosły skojarzenia z własnym dzieciństwem. Ten obraz stał się inspiracją do powstania ostatniej, najważniejszej konwencji twórczej reżysera Cricot 2 – Teatru Śmierci. Odtąd spektakle artysty zbudowane są z sekwencji wspomnień, z „klisz pamięci” i stają się próbą przywołania umarłych osób i minionych zdarzeń na scenie teatru. Zaś sam teatr jest dla mistrza teatralnej awangardy „brodem na rzece, miejscem, którędy postacie umarłe, z tamtego brzegu, tamtego świata przychodzą do naszego świata (…), do naszego życia”. Teatr Kantora jest formą zobrazowania na scenie tego, co dzieje się w naszym umyśle, sposobem przywołania mechanizmu wspomnień, które zacierają się i są zniekształcane przez czas. Dlatego bywa on nazywany teatrem pamięci.

Wpisaną w twórczość twórcy „Umarłej klasy” prawdę o przemijaniu uchwycił już starożytny filozof Heraklit pisząc, że „wszystko płynie” (panta rhei ) oraz, że „nie można dwa razy wejść do tej samej rzeki”. Okazją do zatrzymania się nad rzeką wspomnień i do spojrzenia w nurt przemijania stała się dla pasjonatów twórczości T. Kantora 17-ta rocznica śmierci wybitnego Wielopolaniana. Prologiem do uroczystych obchodów w Wielopolu był wyjazd delegacji na obchody krakowskie 8 grudnia. W jej skład weszli: Krystyna i Stanisław Parysiowie, Robert Pieczonka, Jan Świstak, Czesław Drąg, Elżbieta Klimiuk, Marcin Świerad oraz Dariusz Bigos.

Uroczyste obchody w Wielopole rozpoczęły się 13 grudnia o godz. 18.00 spotkaniem z Małgorzatą Palką, autorką otwieranej wystawy fotografii pt. „Wielopole, Wielopole”- T. Kantora, wnuczką siostry T. Kantora – Zofii. Przybliżyło ono postać wybitnego reżysera widzianą oczyma członka rodziny oraz zainteresowania twórcze autorki zdjęć. W dniu następnym o godz. 17.00 w Kościele p.w. Wniebowzięcia NMP w Wielopolu została odprawiona msza św. za duszę śp. T. Kantora. O godz. 18.00 w Muzeum T. Kantora otwarto wystawy: fotografii Małgorzaty Palka oraz Andrzeja Wełmińskiego – „… i tak przeminą wszystkie historie (obrazy, obiekty, instalacje). W godzinę później w Sali GOKiW odbyły się prezentacje programów artystycznych: „Powroty„- w wykonaniu młodzieży z Publicznego Gimnazjum w Wielopolu pod kierunkiem Katarzyny Szczyrek oraz „Klisze pamięci”- w wykonaniu uczniów Szkoły Podstawowej w Wielopolu pod kierunkiem Haliny Brzozy i Beaty Kruczek. Następnie wręczono decyzje o przyznaniu stypendiów artystycznych z Funduszu Stypendialnego utworzonego przez TPZW studentom: Magdalenie Tabasz, Robertowi Kolebukowi, Dorocie Pociask oraz uczniom: Markowi Regule, Wojciechowi Janikowi, Karolowi Cyrulikowi, Dominikowi Chmielowi, Bartłomiejowi Longoszowi, Marii Świerad, Jackowi Szeteli, Monice Mucha i Ewelinie Noga. W poczet członków towarzystwa został zaliczony Krzysztof Pilch. Wiceminister Jan Bury przysłał list gratulacyjny.

Uroczystości zaszczycili swoją obecnością między innymi krewni Tadeusza Kantora: córka siostry mistrza – Zofii: Krystyna Palka wraz z córką Małgorzatą Palka i wnuczką Magdaleną Wierzbowską, aktorzy Cricot 2: Teresa i Andrzej Wełmińscy oraz Jan Güntner, wójt gminy Czesław Leja, zastępca wójta Krystyna Wlezień, przewodniczący Rady Gminy Robert Pieczonka, wiceprzewodniczący RG Jan Świstak, prezes Cukrowni Ropczyce Stanisław Misztal, przewodniczący Rady Miasta i Gminy Ropczyce Józef Misiura, dyrektor Urzędu Pracy Ryszard Świętoń, radny powiatowy Zbigniew Pasela, dyrektor SP w Wielopolu Marek Śliwiński, artysta Adam Sypel, dyrektor GOKiW Marcin Świerad. Wziął w nich udział także zarząd Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Wielopolskiej im. T.M. Kantora w osobach: prezesa Bolesława Bujaka – burmistrza miasta Ropczyce, wiceprezesów: księdza dziekana Jana Bylinowskiego i Juliana Zegara, pani sekretarz Krystyny Paryś – dyrektor SP w Nawsiu, sekretarza Kapituły Funduszu Stypendialnego TPZW Stanisława Parysia – dyrektora Publicznego Gimnazjum w Wielopolu Skrzyńskim, skarbnika Franciszka Ślusarczyka.

Pragniemy bardzo serdecznie podziękować Małgorzacie Palka za przekazanie na własność wielopolskiemu muzeum wystawy fotografii, oraz Andrzejowi Wełmińskiemu za wypożyczenie obrazów, obiektów i instalacji. Józefowi Chrobakowi z krakowskiej Cricoteki – komisarzowi otwartych wystaw, dziękujemy za ich przygotowanie i profesjonalny nadzór nad zamontowaniem. Młodzieży, nauczycielom oraz wszystkim przybyłym gościom jesteśmy wdzięczni za stworzenie klimatu atencji dla twórczości naszego wybitnego rodaka oraz za pełne ciepła i wzajemnej życzliwości spotkania i rozmowy.

Dzieła sztuki są sposobem i próbą zatrzymania czasu. Ich twórcom udaje się na chwilę przywołać to, co minęło, utrwalić teraźniejszość i przeszłość na fotografii, obrazie, w spektaklu. Odbiór ich dzieł jest okazją do refleksji nad uniwersalnymi prawdami związanymi z naszą egzystencją: prawdą o przemijaniu, ułomności naszej pamięci, sensie istnienia i roli sztuki. Bogatsi o te przemyślenia zanurzajmy się w teraźniejszość, starając się nadawać jej kształt zasługujący na pamięć.

Maria Wójcik

Skip to content